Η Ελλάδα διαθέτει από το 2016 την κατάλληλη επιστημονική τεχνογνωσία αιχμής και μπορεί να δημιουργήσει άμεσα στην Κίνα εμβόλιο αντιμετώπισης του θανατηφόρου κοροναϊού, σταματώντας τον θάνατο και τον παγκόσμιο πανικό.
Συγκεκριμένα την τεχνογνωσία αυτή έχει αναπτύξει ερευνητική ομάδα του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης με επικεφαλής την καθηγήτρια Ειρήνη Αθανασάκη, σε συνεργασία με ερευνητές του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του ΙΤΕ.
Η κ. Αθανασάκη μας είπε, πως, «είμαστε στη διάθεση των κινεζικών αρχών και μπορούμε να στείλουμε ερευνητές στα Κινεζικά Κέντρα Υγείας, να μας δώσουν τον μολυσματικό ιό, διότι αυτός δεν πρέπει να μεταφερθεί αλλού, να εκπαιδεύσουμε τους Κινέζους επιστήμονες, να φτιάξουμε τις κατάλληλες δομές για να σώσουν τους ανθρώπους τους. Χρειάζεται μία έως δύο εβδομάδες για να γίνουν οι δοκιμές σε ειδικά εργαστήρια που δεν υπάρχουν εδώ. Μετά μπορεί να εφαρμοστεί το εμφύτευμα του εμβολίου. Πρέπει να ξέρουμε τις ποσότητες του μολυσματικού παράγοντα, που είναι οι πιο αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση του ιού, για την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του ατόμου. Η δική μας τεχνολογία μπορεί να εφαρμοστεί πιο γρήγορα από τα εμβόλια που τώρα γίνεται προσπάθεια να αναπτυχθούν».
• Κυρία Αθανασάκη, έχετε δημιουργήσει τεχνογνωσία αντιμετώπισης του κοροναϊού;
Το 2016 παρουσιάσαμε τα αποτελέσματα του Εργαστηρίου Ανοσολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και τη συμμετοχή των ερευνητών του Ινστιτούτου Δομής και Λέιζερ του ΙΤΕ, καταφέραμε να αναπτύξουμε ένα σύστημα εξατομικευμένων εμφυτεύσιμων εμβολίων, το οποίο εξασφαλίζει τη -χωρίς παρενέργειες- βέλτιστη ανταπόκριση του κάθε οργανισμού σε ξένα αντιγόνα.
Η αρχική ανάπτυξη εμβολίων πραγματοποιήθηκε με απλές ουσίες (αντιγόνα), και στη συνέχεια οι μελέτες επεκτάθηκαν με επιτυχία σε μολυσματικούς μικροοργανισμούς και στη συνέχεια στον καρκίνο. Τα ευρήματα έχουν δημοσιευτεί στο διεθνές περιοδικό Vaccine1 και έχουν παρουσιαστεί σε πολλά διεθνή συνέδρια, ενώ η τεχνολογία έχει κατοχυρωθεί με δυο πατέντες (GR1008652B και 20190100297 σε εξέλιξη έκδοσης του διπλώματος).
Η τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον εξατομικευμένο εμβολιασμό των ευπαθών πληθυσμών ενάντια στον κοροναϊό, βοηθώντας στην καταπολέμηση του μολυσματικού αυτού παράγοντα.
• Eχει εφαρμοστεί στον άνθρωπο;
Η τεχνολογία στοχεύει στην ανάπτυξη εξατομικευμένων εμφυτευμάτων που φέρουν τα κύτταρα του ξενιστή ενεργοποιημένα με τον αντιγονικό διεγέρτη (στην παρούσα περίπτωση επενεργοποιημένο κοροναϊό) σε καλλιέργεια, εκτός οργανισμού, τα οποία μετά την υποδόρια εμφύτευση διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ξενιστή ενάντια στον μολυσματικό παράγοντα. Το εμφύτευμα είναι μια ειδικά διαμορφωμένη με λέιζερ υπέρστενων παλμών, μη βιοδιασπούμενη επιφάνεια πυριτίου, που δεν έχει παρενέργειες και μπορεί να αφαιρεθεί 5-6 μήνες μετά την
εμφύτευση. Η τεχνολογία δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη στον άνθρωπο, αλλά εν όψει της επικείμενης επιδημίας μολυσματικότητας του κορωναϊού, αυτή η τεχνολογία μπορεί να εφαρμοστεί σε κλινικές πολύ πιο σύντομα από ότι τα εμβόλια που γίνεται προσπάθεια να αναπτυχθούν.
• Πώς θα γίνει η εφαρμογή;
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η τεχνολογία θα πρέπει να εφαρμοστεί τοπικά στα Κινεζικά Κέντρα Υγείας που χειρίζονται τον μολυσματικό παράγοντα. Μπορούμε να προσφέρουμε τη βοήθεια μας καθοδηγώντας και εκπαιδεύοντας τους επιστήμονες στα τοπικά κέντρα για τη δημιουργία και εφαρμογή των εξατομικευμένων εμβολίων.
• Τι σημαίνει τεχνολογία των εμφυτεύσιμων εμβολίων;
Η τεχνολογία των εμφυτεύσιμων εμβολίων βασίζεται στην επιστημονική βάση των εμβολίων «πρώτης γενιάς» τα οποία χρησιμοποιούν ολόκληρο τον μολυσματικό παράγοντα μετά από απενεργοποίηση/ αποδυνάμωση της μολυσματικής του
ικανότητάς τους. Ωστόσο, μολονότι τα εμβόλια «πρώτης γενιάς» είναι τα πιο αποτελεσματικά, ο κίνδυνος μολυσματικότητας έχει ωθήσει τους επιστήμονες στην ανάπτυξη των εμβολίων «δεύτερης γενιάς».
Σε αυτή την περίπτωση τα εμβόλια χρησιμοποιούν συγκεκριμένες πρωτεΐνες ή και κομμάτια των πρωτεϊνών του μολυσματικού παράγοντα, ενώ απαιτούν επιπλέον τη χρήση των ενισχυτικών για μη-ειδική ανοσολογική διέγερση του οργανισμού, ουσίες που δυστυχώς παρουσιάζουν μη-ειδικές παρενέργειες και δεν ελέγχονται αποτελεσματικά στις μέρες μας. Η ασφάλεια των εμβολίων είναι ένα σοβαρό θέμα που απασχολεί την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Το γεγονός ότι η ασφάλεια του εμβολίου μπορεί να αξιολογηθεί μόνο μετά από μαζική ανοσοποίηση του πληθυσμού, εγείρει σοβαρά δεοντολογικά ζητήματα.
Παρά το γεγονός ότι έχει γίνει κατασκευή εμβολίων που σημείωσαν επιτυχία ως ένα βαθμό στην εξάλειψη της μολυσματικότητας του ίδιου του μικροοργανισμού, οι μη ειδικές επιδράσεις λόγω των ανοσοενισχυτικών, εξακολουθούν να μην παρέχουν την απαιτούμενη ασφάλεια.
• Πού υπερέχει η τεχνολογία των εμφυτεύσιμων εμβολίων;
Η τεχνολογία των εμφυτεύσιμων εμβολίων σχεδιάστηκε ώστε να εκμεταλλεύεται τα οφέλη της «πρώτης γενιάς» εμβολίων όπου δεν χρειάζεται η χρήση ανοσοενισχυτικών, ενώ ταυτόχρονα να αποφεύγει την πιθανή μολυσματικότητα από τους μικροοργανισμούς που έχουν διαφύγει την απενεργοποίηση, με το να διενεργεί την ανοσολογική διέγερση του ξενιστή εκτός οργανισμού, σε καλλιέργεια στο εργαστήριο. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται το ότι τα κύτταρα του ξενιστή
ενεργοποιούνται ενάντια στον μικροοργανισμό ακολουθώντας τις αρχές των εμβολίων «πρώτης γενιάς», αλλά πλέον το εμφύτευμα δεν φέρει τον μολυσματικό παράγοντα και έτσι είναι ασφαλές.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην ανάπτυξη ενός εμβολίου, είναι η μοναδικότητα του κάθε ατόμου ως προς την ιστοσυμβατότητά του, διότι αυτή καθορίζει την ικανότητα του κάθε ατόμου να αποκρίνεται στα διάφορα τμήματα του μολυσματικού (αντιγονικού) παράγοντα. Το κάθε άτομο έχει τον δικό του τρόπο να επιλέγει τα βέλτιστα γι’ αυτό αντιγονικά τμήματα του παθογόνου και να αναπτύσσει την προστατευτική του απόκριση.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι όσο πιο μεγάλος είναι ο μικροοργανισμός που προσβάλει τον οργανισμό, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να βρεθεί κάποιο παθογόνο τμήμα που να ταιριάζει με την ιστοσυμβατότητά του, ώστε να μπορεί να το καταπολεμήσει. Αυτός είναι ο λόγος που τα εμβόλια πρώτης γενεάς είναι πιο αποτελεσματικά. Αντιθέτως, στη δεύτερη γενιά εμβολίων, αυτή η πιθανότητα είναι περιορισμένη λόγω του μικρότερου αριθμού αντιγονικών τμημάτων που παρέχονται στον οργανισμό. Σε αυτή τη περίπτωση υπάρχουν άτομα που δεν καταφέρνουν να αναπτύξουν ανοσολογική
απόκριση και οδηγούνται σε απάθεια.
Στην τεχνολογία των εμφυτεύσιμων εμβολίων, η χρήση των αδρανοποιημένων παθογόνων στην καλλιέργεια παρουσία των κυττάρων του ξενιστή, αφήνει τη βέλτιστη επιλογή αντιγονικών τμημάτων στη φυσική επιλογή, η οποία αποδεικνύεται καθημερινά ότι υπερισχύει της όποιας επιβαλλόμενης από τον άνθρωπο επιλογής.
• Τι περιέχουν οι συγκεκριμένες εμφυτεύσιμες δομές;
Οι εμφυτεύσιμες δομές που χρησιμοποιούνται αποτελούνται από τρισδιάστατες επιφάνειες πυριτίου μικροδομημένες με λέιζερ υπέρστενων παλμών. Η προτεινόμενη δόμηση του πυριτίου με λέιζερ, επιτρέπει την ελεγχόμενη και υψηλής
ανάλυσης δημιουργία δομών. Η επιλογή της κατάλληλης τραχύτητας και χημείας της επιφάνειας, έγινε με βάση την προσκόλληση των δραστικών κυττάρων και την ικανότητα παραγωγής ειδικού αντισώματος και αυξητικών παραγόντων μετά την ενεργοποίηση.
Κατά την εφαρμογή των εμφυτεύσιμων εμβολίων στον άνθρωπο υπολογίζεται η βέλτιστη ποσότητα του παράγοντα για το κάθε άτομο πριν την εφαρμογή του στην εμφυτεύσιμη επιφάνεια, γεγονός που εξασφαλίζει την εξατομικευμένη αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Μετά την υποδόρια εμφύτευση των δομών, σε πειραματικό επίπεδο, έχει ήδη διαπιστωθεί ότι η δομή αυτή προκαλεί την απαραίτητη ανοσοδιέγερση για την αποτελεσματική παραγωγή ειδικού αντισώματος και ανάπτυξη ειδικών κυττάρων. Το σύστημα του εμφυτεύσιμου εμβολίου έχει λειτουργήσει αποτελεσματικά in vivo στο μοντέλο του ποντικού για τα αντιγόνα human serum albumin (HSA) και το βακτηριακό στέλεχος Salmonella typhimurium.
• Κυρία Αθανασάκη, τι προσδοκάτε;
Παρόλο που η εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας των εμφυτεύσιμων εμβολίων ανοίγει νέους ορίζοντες υψηλής σημασίας τόσο στην έρευνα όσο και στη θεραπεία, δεν θεωρούμε αρκετό να την βλέπουμε ως «επίτευγμα του Πανεπιστημίου Κρήτης», δίνοντας ένα «μπράβο» στους επιστήμονες που την ανέπτυξαν. Τώρα είναι η στιγμή να αξιοποιήσουμε τα αποτελέσματα της ερευνητικής μας δουλειάς, και να δείξουμε ότι πέρα από τις αγκυλώσεις της επιχειρηματικότητας, της προώθησης προϊόντος με στόχο το κέρδος, της αναγκαιότητας, όπως λέγεται, της σύνταξης «επιχειρηματικού σχεδίου», «οικονομοτεχνικής μελέτης», «μελέτης σκοπιμότητας», στον τομέα της υγείας, προτεραιότητα έχει ο άνθρωπος.
Πέρα λοιπόν από όλα αυτά πιστεύουμε ότι μπορούμε να βοηθήσουμε στην αμεσότερη αντιμετώπιση της εξάπλωσης του
κοροναϊού. Ο κόσμος της επιχειρηματικότητας είναι ξένος για μας και γι’ αυτό μόνο τη βοήθεια τους μπορούμε να περιμένουμε, ώστε να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που «ξέρουμε» να κάνουμε.
Πηγή: ΕΦΣΥΝ
English